Το καλάθι σας είναι άδειο!
Γιώργος Ανδρειωμένος, Θανάσης Βαλτινός, Κώστας Βρεττάκος, David Connolly, Γεωργία Κακούρου-Χρόνη, Τίτος Πατρίκιος, Vincenzo Rotolo, Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σπάρτης - Αρχείο Νικηφόρου Βρεττάκου
Μὲ παίρνουν κάθε τόσο καὶ μὲ γυρίζουν τὰ τρένα,
σὰν ἕναν ἐξόριστο ποὺ δὲν ξέρουν ποῦ νὰ τὸν ἀφήσουν,
σὰν ἕναν κρατούμενο ποὺ δὲν ἐμπιστεύονται σὲ καμιὰ φυλακή
- ἕναν κρατούμενο ποὺ δὲν γνωρίζει τὸ λάθος του
ἐκτὸς ἂν ἡ λύπη γιὰ τὴ ζωὴ εἶναι φόνος, ἐκτὸς
ἂν ἡ καρδιὰ ποὺ ἀγαπᾶ ἔχει χάσει τὴ λογική της.
Ἀνοίγουν τὶς γραμμὲς οἱ σηματοδότες,
τὰ τρένα περνᾶνε τὰ σύνορα πρὸς τὰ κεῖ,
τὰ σύνορα πρὸς τὰ δῶ κι ἐγὼ βρίσκομαι στὸ παράθυρο
ταξιδεύοντας πάντοτε. Ἐξετάζουν οἱ ἐλεγκτὲς τὰ χαρτιὰ μου
κοιτάζοντας, προσεχτικά, τὸ βαθιὰ
ρυτιδωμένο μου πρόσωπο, τὸ γιομάτο
ὑπογραφὲς καὶ σφραγίδες: «περᾶστε...»
Καὶ συνεχίζω, ὡσότου, δὲν ξέρω ποῦ, πότε καὶ πῶς
θὰ μοῦ ἀφαιρέσει ὁ μεγάλος σταθμάρχης τὸ διαβατήριο.
ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΓΡΑΨΑΝ:
Κομμάτι της ψυχής, κομμάτι της ζωής
Φωτογραφικό λεύκωμα για τη συμπλήρωση εκατό χρόνων από τη γέννηση του ποιητή Νικηφόρου Βρεττάκου
«29 Οκτωβρίου 1940. Σκέφτομαι και σκοντάφτω. Νομίζω πως σκοντάφτω πάνω στις ίδιες τις σκέψεις μου. Ακούγονται οι πρώτες τυφεκιές του εχθρού. Σε λίγο θα ακουστούνε κι αυτές από το τυφέκι που εγώ θα τραβώ τη σκανδάλη του. Τη σκανδάλη αυτή την τράβηξε κι ο πατέρας μου! Για το παιδί μου δεν ξέρω».
Στον πόλεμο του '40 ο Νικηφόρος Βρεττάκος πολέμησε στην πρώτη γραμμή σαν απλός στρατιώτης και κατέγραψε τις αναμνήσεις του από τις 27 Οκτωβρίου 1940 έως τις 9 Μαΐου 1941, με τη μορφή ημερολογίου στην «Οδύνη». Στον σπουδαίο αυτό ποιητή -από τους κορυφαίους εκπροσώπους της νεοελληνικής λογοτεχνίας της γενιάς του '30- και άνθρωπο, είναι αφιερωμένο το λεύκωμα «Νικηφόρος Βρεττάκος. Στης μνήμης το διάστημα», το οποίο μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ποταμός.
Εκατό χρόνια από τη γέννηση του ποιητή και εικοσιένα από τον θάνατό του, οι εκδόσεις Ποταμός γιορτάζουν το φετινό έτος Βρεττάκου με αρκετές εκδόσεις αφιερωμένες στον ποιητή. Το συγκεκριμένο λεύκωμα, πλούσιο σε σπάνιο φωτογραφικό υλικό, με ένα πλήρες χρονολόγιο αλλά και με ενδεικτική εργογραφία και βιβλιογραφία είναι ένας αποκαλυπτικός οδηγός στη ζωή και το έργο του ποιητή, κριτικού και επιφυλλιδογράφου. Περιλαμβάνει επίσης έναν προσωπικό χαιρετισμό του συγγραφέα Θανάση Βαλτινού και τρία προσωπικά κείμενα από τους Τίτο Πατρίκιο, Vincenzo Rotolo και David Connolly, που καλύπτουν τρεις σημαντικές περιόδους της ζωής του από το 1948 ώς το 1991.
Τίτος Πατρίκιος
(...) Τα χρόνια πέρασαν, ώσπου το 1967 έγινε το πραξικόπημα. Εγώ γλίτωσα από τις συλλήψεις εκείνης της φριχτής νύχτας της 21ης Απριλίου. Είχα αλλάξει σπίτι και στο παλιό που πήγαν να με πιάσουν δεν με βρήκαν. Σε λίγο κατάφερα να φύγω, για τη Ρώμη πρώτα, μετά για το Παρίσι. Ο Νικηφόρος επίσης κατάφερε να φύγει. Οπως έμαθα αργότερα, είχε πάει στην Ελβετία, σ' ένα χωριό στα βουνά, όπου τον φιλοξενούσε το Ιδρυμα Πεσταλότσι. Σ' ένα πέρασμά του από το Παρίσι συναντηθήκαμε. Σαν να τη βλέπω αυτή τη συνάντηση, ήταν την παραμονή της Πρωτομαγιάς του 1968. Ο Νικηφόρος, ο Μάριος Πλωρίτης κι εγώ, που ερχόμουν από την πορεία των συνδικάτων, βρεθήκαμε σ' ένα καφενείο του Σαιν-Ζερμαίν, το Atrium - σήμερα δεν υπάρχει, έγινε κι αυτό ρουχάδικο, όπως τα περισσότερα καφενεία αυτής της συνοικίας. Κουβεντιάσαμε για όλα, κυρίως για τη χούντα και για το τι μπορούμε να κάνουμε εναντίον της. Είπαμε να ξανασυναντηθούμε το ταχύτερο για να δούμε τα πράγματα πιο συστηματικά, ήρθαν όμως τα γεγονότα του Μάη του '68 και χαθήκαμε (...).
David Connolly
(...) Η ποίησή του αναβλύζει από τη δική του ψυχή, ώστε ο κάθε στίχος διαποτίζεται από τις προσωπικές του αρετές της καλοσύνης, της ταπεινοφροσύνης, της αθωότητας και της αγάπης από τη μία, κι από την άλλη από τη θλίψη και την αγανάκτηση που αισθάνεται για την αδικία που βλέπει γύρω του. Εχει πει ότι ποτέ δεν έγραψε πράγματα τα οποία δεν πέρασαν από μέσα του, γιατί το θέμα αυτό που πάει να γεννηθεί περνώντας από μέσα μας τροφοδοτείται από την ίδια μας την ψυχή. Χωρίς ένα μέρος της ψυχής η ποίηση δεν υπάρχει, πρέπει να είναι φορτισμένη από τον ψυχικό παράγοντα του ανθρώπου. Γι' αυτό και διαιωνίζεται, γίνεται ένα κομμάτι της ζωής που ο χρόνος δεν μπορεί να το εξαφανίσει ποτέ. Διαποτισμένες λοιπόν από το αίμα (την ψυχή) του ίδιου, οι λέξεις χάνουν τη συμβατική, καθημερινή τους σημασία και μετουσιώνονται ώστε να εκπέμπουν φως και ζωή εσαεί: Προπαρασκευή
Και πάλι φωτιές τριγυρίζουνε / μέσα μου, γυρεύοντας διέξοδο. Είναι / οι λέξεις που καίγονται, χάνουν / το επίγειο βάρος τους, παίρνουν / την ιδιότητα του ήλιου / να γίνουνε ποίηση.
(από την ποιητική συλλογή «Εκκρεμής δωρεά»)
Θανάσης Βαλτινός
(...) Η Πλουμίτσα είναι ένας εξαιρετικά προνομιούχος τόπος. Στη μέση ενός πανοραμικού ορίζοντα, δεσπόζει στον κάτω ρου του Ευρώτα και η θέα σού κόβει την ανάσα. Το σπίτι του ποιητή έχει συντηρηθεί και αποκατασταθεί με αγάπη. Δεν υπάρχει ηλεκτρικό, ευτυχώς. Υπάρχει ένα μικρό αλώνι - αμφιθέατρο. Σ' αυτό συγκεντρώθηκαν οι δεκάδες φίλοι, από Αθήνα, από Σπάρτη, από Γύθειο, από Κύπρο, από Ιταλία ακόμα, γι' αυτό το ιλαρό μνημόσυνο. Πρώτη Σεπτεμβρίου, πρώτη πανσέληνος του μήνα. Κάποιοι απαγγέλλουν ποιήματα του Βρεττάκου, κάποιοι άλλοι δικά τους προς τιμήν του. Με το φεγγάρι ψηλά να αρμενίζει χρυσό από τον Πάρνωνα προς τον Ταΰγετο, στάζοντας μαλάματα. Αυτά που ο ποιητής μάζεψε και εναπόθεσε τίμια στους στίχους του. (...)
της Γιούλης Επτακοίλη, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 2/12/2012
Τα 100 χρόνια του Βρεττάκου
